سر و کله نقشه ذهنی از کجا پیدا شد؟ در سال 1974، آنتونی تونی بوزان نویسنده و مشاور آموزشی در یکی از اپیزودهای شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی پرده از سر خود برداشت؛ رازی درخت مانند، رنگی به همراه ایده‌های مختلف که ذهن رو به چالش می‌کشه.
“چرا از همون روشی استفاده نکنیم که مغز دوست داره؟! شیوه‌های قدیمی رو کنار بذارین و به ذهن نظم ببخشید.” این جمله‌ای بود که تونی بوزان گفت؛ تا جانی دوباره به ذهن‌های پردغدغه ببخشد.
بدون شک، خیلی از دانش‌آموزان برای موفقیت در یادگیری مطالب درسی دنبال آشنایی با تکنیک‌های مهم برنامه‌ریزی درسی هستن. یکی از موضوعات مهمی که می‌تونه به افزایش بهره‌وری یادگیری مطالب درسی کمک کنه، آشنایی با مسیر نقشه ذهنیه. ما در ادامه این موضوع رو به صورت دقیق بررسی می‌کنیم.
وقتی که ایده‌های زیادی در ذهن داریم، در بهترین حالت اون‌ها رو می‌نویسیم تا در زمان مناسب به سراغ‌شون بریم. چنین روشی تا حد زیادی کمک کننده‌ست؛ اما نقشه ذهنی مزایای بیشتری داره. استفاده از این نقشه به ما کمک می‌کنه تا به ایده‌هامون نظم بدیم و در راستای ارتقای اون‌ها تلاش کنیم.
عناوین مهمی که در این مقاله می‌خوانیم :
مطالعه انجام شده در سال 2002 نشون میده که نقشه ذهنی حدود 10 درصد به بهتر شدن حافظه بلندمدت در دانشجویان پزشکی کمک می‌کنه. همین موضوع ضروری بودنِ استفاده از این روش کاربردی رو نشون میده.
البته همه به طور خواسته و ناخواسته از این نقشه ذهنی در زندگی روزانه استفاده کردیم؛ اما آشنایی با تکینک‌های نقشه ذهنی به ما کمک می‌کنه تا نتیجه بهتری بگیریم. اگه شما هم به دنبال بهبود حافظه بلندمدت و بهترین راه رسیدن به نظم فکری” نقشه ذهنی” هستین، تا انتهای مقاله همراه ما باشین.
نقشه ذهنی چیست؟
پس از این همه تعریف و تمجید شاید بپرسین که نقشه ذهنی (mind map) چیه و چه کاربردی داره؟ این نقشه یک نمودار شاخهای (درختی) نسبتا ساده‌ست که توسط آنتی بوزان به مردم معرفی شد. این نقشه افکار شما رو حول یک ایده مرکزی سازماندهی می‌کنه.
به کارایی نقشه ذهنی شک دارین؟ کافیه در زمان‌هایی که دغدغه زیادی دارین از این روش استفاده کرده و در همون لحظه خلاقیت ذهن خودتون رو گسترش بدین. هدف این نقشه اینه که تمام افکار و ایده‌های شما رو به وضوح تجسم کنه. این فرآیند به ما کمک می‌کنه تا روند طبیعی فکر رو دنبال کنیم.
یکی از مهم‌ترین نقاط قوت نقشه ذهنی اینه که پیدا کردن هر اطلاعاتی که نیاز دارین بسیار ساده‌ست؛ کافیه شاخه مربوط به اون موضوع رو دنبال کنین. هر موقع هم که نیاز داشتین می‌تونین شاخه‌های بیشتری رو اضافه کنین. هیچ محدودیتی بابت این موضوع وجود نداره.
خونه‌ای رو با آشپرخونه‌ای کثیف، کمدهای نامنظم، دکوراسیون آشفته و فضایی دلگیر تصور کنین. آیا میشه توی چنین مکانی زندگی کرد؟ حتی نمی‌توانین یک لحظه در این خانه بمونین. ذهن آشفته هم دقیقا مثل همین خونه‌ست؛ اگه نتونین ذهن خودتون رو پاکسازی کنین، قطعا تمرکز کافی برای انجام کارهای روزمره رو نداریم.
تحقیقات نشون داده که بی‌نظمی و بهم ریختگی تاثیر زیادی بر عملکرد مغز ما داره. مغز انسان به طور ذاتی نظم رو دوست دارد و در چنین شرایطی حداکثر بازدهی را نشون میده.
مطالعات انجام شده توسط نورولوژیست‌ها در سال 2011 به وسیله fMRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی) نشون داد که تمیز کردن خونه و محیط کار منجر به بهبود توانایی تمرکز و پردازش اطلاعات و همچنین افزایش بهره‌وری میشه. پس وقتشه که با استفاده از تکنیک نقشه ذهنی، به مغز خودمون سر و سامان بدیم!
نقشه ذهنی چه مزایایی برای دانش‌آموزان دارد؟
این نقشه، روشی محبوب برای ثبت و سازماندهی اطلاعات ذهنه. به نظر شما چرا نقشه ذهنی به این اندازه محبوبیت داره و مزایای استفاده از اون چیه؟ در ادامه مقاله با مهم‌ترین مزایای این نقشه آشنا میشین، که شما رو برای انجام نقشه دهنی مشتاق‌تر می‌کنه.
دریافت مشاوره تحصیلی رایگان +
برنامه درسی
توی درس خوندن مشکل داری و به دنبال یک برنامه درسی حرفه‌ای شخصی‌سازی شده هستی؟ مشاورین ما، بهترین راهکار رو برای تو دارن!
فرصت رو از دست نده و برای دریافت یک جلسه
مشاوره رایگان،
شماره تماست رو وارد کن!
سازماندهی ذهن با Mind Map
به جرات می‌تونیم بگیم که هیچ روشی بهتر از نقشه ذهنی برای سازماندهی اطلاعات در مغز وجود نداره. مهم نیست چقدر سردرگم هستین یا دغدغه دارین، این نقشه همه چیز رو در جای مناسب خود قرار میده.
لازم نیست نگران چیزی باشین، وقتی شروع به اجراینقشه ذهنی میکنین، همه دغدغه‌ها معنای بهتری پیدا کرده و به فرصت تبدیل میشن. وقتی به این مرحله برسین، دیگه چیزی برای نگرانی باقی نمی‌مونه! می‌تونین، امتحان کنین. برای این که یه برنامه‌ریزی خوب داشته باشین می‌تونین این مقاله رو هم بخونین.
یکی از مهم‌ترین مزایای نقشه ذهنی اینه که به ذخیره زمان کمک می‌کنه. با استفاده از این نقشه به هر موضوعی که نیاز دارین سریع دسترسی پیدا میکنین. البته این نقشه فقط اطلاعات ارائه نمیده؛ به لطف وجود این نقشه به راحتی می‌تونین ارتباط اطلاعات رو باهم ببینین و برنامه بهتری بچینین.
مسائل پیچیده رو ساده کنید
هر دو سال یکبار، چاک فری از بلاگ Mind Mapping Software طی یک نظرسنجی از مردم می‌خواد که بهترین مزیت نقشه ذهنی رو بگن. در نظرسنجی سال 2017، بیشتر شرکت‌کنندگان گفتن “ساده کردن مسائل پیچیده” بهترین مزیت این نقشه‌ست.
جالبه بدونین که بخش بزرگی از شرکت کنندگان این نظرسنجی، شرکت‌های اقتصادی و تجاری بودن. بیش از 40% از شرکت‌های بزرگ و مدیر عاملان از نقشه‌های ذهنی برای برنامه‌های استراتژیک سازمان خود استفاده می‌کنن . بیایین به پاسخ‌های دیگه‌ای که مردم در مورد نقشه ذهنی میگن، نگاهی کنیم:
67% از مردم پاسخ دادن که نقشه ذهنی در عیب‌یابی مشکلات بیزینس اون‌ها نتیجه داده.
81% از مردم پاسخ دادن که به لطف وجود این نقشه پروژه‌های خودشون رو با تاثیر بهتری مدیریت می‌کنن.
83% از مردم پاسخ دادن که نقشه ذهنی به بیشتر شدن وضوح و شفافیت اهداف و ایده‌های اون‌ها کمک کرده.
راحت‌تر بخاطر بسپارید
بیاین نقشه ذهنی رو با روش‌های سنتی مقایسه کنیم. دفتری رو تصور کنین که از بالا تا پایین فقط با یک رنگ و یک شیوه تکراری نوشته شده. در مقابل هم یک نقشه ذهنی با تعداد زیادی تصویر و رنگ‌های جذاب وجود داره که بسیار چشم نوازه. شما کدوم رو انتخاب میکنین؟
احتمالا این عبارت رو شنیدین که یک تصویر ارزش هزار کلمه رو داره. نقشه ذهنی هم سرشار از رنگ و طرح و تصویره که شوق شما رو برای یادگیری بیشتر می‌کنه؛ اطلاعات رو خیلی بهتر توی ذهن شما حک می‌کنه.
مهارت‌های نوشتاری خود را بهبود ببخشید
در سال 2009 محققان دو گروه از دانش‌آموزان رو مورد بررسی قرار دادن؛ دسته اول در کلاس‌های نوشتاری سنتی شرکت کرده و دسته دوم با استفاده از روش‌های نوین و تکنیک‌های نقشه ذهنی آموزش می‌دیدن.
بعد از گذشت مدتی دانشمندان متوجه شدن که تفاوت بسیار زیادی بین مهارت‌های نوشتاری دانش‌آموزان وجود داره. دانش‌آموزان گروه دوم توی درس‌هاشون بهتر بودن و موفقیت‌های بیشتری در زمینه نوشتن و پرورش خلاقیت یاد گرفتن.
3 قدم تا رسم نقشه ذهنی
ایده اصلی رو مشخص کنین: نقطه شروع کشیدن این نقشه، ایده‌ایه که توی سرتون هست. این بخش باید در مرکز صفحه قرار بگیره و با استفاده از رنگ‌های درخشان یا تصویرهای مرتبط استفاده بشه؛ چرا که مغز ما به محرک‌های بصری بهتر پاسخ میده.
شاخه‌های اصلی رو اضافه کنین: حالا نوبته اینه که زیرشاخه‌های موضوع اصلی رو اضافه کنین. چه موضوعاتی به ایده اصلی شما مرتبط هستن. اون‌ها رو یادداشت کنین. شاخه‌هایی که اول اضافه میکنین باید کلی باشن. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نقشه ذهنی اینه که هر زمان که خواستین، می‌تونین شاخه‌های جدیدی به ایده اصلی اضافه کنین.
تکرار مرحله: برای موضوعات اصلی که در مرحله دوم اضافه کردین، دوباره شاخه رسم کنین. این بخش زیرشاخه‌های موضوعات مرحله دوم هستن که به گستردگی نقشه ذهنی شما کمک می‌کنن.
یک مثال کاربردی بررسی کنیم!
شاید بهتر باشد بحث نقشه ذهنی رو با مثال پیش ببریم. فرض کنین می‌خواین مبحث قلب کنکور رو به روش مایند مپ خلاصه کنین. ایده اصلی و کلمه کلیدی شما ساختار قلبه که در وسط صفحه قرار میدین. خود قلب شامل دریچه، میوکارد، پریکارد، اندوکارد، دهلیز و بطن و ساختار گردش خونه. این موارد شاخه‌های شما رو شکل میده.
حالا به بخش زیرشاخه می‌رسیم. هریک از این موارد از بخش‌های مختلفی تشکیل شدن. به طور مثال گردش خون قلب به صورت ششی و عمومی انجام میشه. این موارد زیر شاخه‌های شما هستن؛ به همین ترتیب ادامه بدین تا به انتهای مایندمپ برسین.
این مراحل ممکنه چندین بار تکرار بشه. جالبه بدونین که نقشه ذهنی یکی از بهترین روش‌های خلاصه نویسی از دیدگاه رتبه‌های برترهای کنکور شناخته شده و نه تنها برای کنکور بلکه هر پروژه و دغدغه‌ای که در ذهن شما هست، به کار میاد. پس بهتره که همین حالا این روش رو خیلی خوب یاد بگیرین.
تاثیر رنگ و تصویر بر کارایی مایند مپ
چند سال پیش نتایج یک مطالعه دانشمندان رو شگفت‌زده کرد. در این مطالعه از افراد مختلف خواسته شده بود تا اشیا مختلف رو همراه با رنگ توی حافظه خود ثبت کنن. پس از گذشت چند روز و بررسی مجدد، افراد رنگ‌ها رو بسیار ساده‌تر از اشیا توی یادشون هست. این موضوع و مشاهدات مشابه نشون داد که مغز با عناصر بصری ارتباط بسیار بیشتری برقرار می‌کنه.
این مسئله برای تصاویر همینجوریه. ما گفتیم که یک عکس به اندازه هزار کلمه ارزش داره. پس استفاده از عکس بهتره. از رنگ‌های شاد و روشن و همچنین تصاویر مختلف می‌تونین، استفاده کنین.
آشنایی با بهترین نرم افزارهای نقشه ذهنی
حالا که با نحوه رسم مایند مپ و خوبی‌های اون آشنا شدین، بهتره به ابزارهای آنلاین نقشه ذهنی هم یک نگاهی بکنیم. همیشه کشیدن نقشه با دست سخته و هرجایی موقعیت انجام اون نیست. در این موقعیت ها شما می‌تونین به اپلیکیشن‌ها اعتماد کنین.
FREEMIND: یکی از بهترین نرم افزارهای رایگان برای رسم نقشه ذهنی یا مایندمپ همین برنامه‌ست. در این برنامه به راحتی می‌تونین شاخه‌های مختلف اضافه کرده و جمع کنین، لیستی از تسک‌ها را اضافه کرده و به راحتی ایده‌های خودتون رو سازماندهی کنین.
US: اگر با اپلیکیشن راحت نیستید از نرم افزارهای تحت وب مانند BUBBL.US هم می‌تونین استفاده کنین. با استفاده از پست الکترونیک به راحتی می‌تونین وارد سایت شده و از خدمات اون استفاده کنین. البته لزومی به ساخت اکانت نیست و به صورت آزاد هم قابل استفاده‌ست. با ساخت اکانت صرفا مایند مپ شما ذخیره میشه.
MINDMEISTER: این برنامه هم مثل قبلی تحت وب کار می‌کنه. استفاده از این وب کاملا رایگانه و امکانات خیلی زیادی رو به شما میده. MINDMEISTER در مقایسه با سایر نرم افزارهای مشابه دیزاین و طراحی زیباتری داره که اشتیاق مخاطبان رو برای طراحی نقشه ذهنی بیشتر می‌کنه.
MINDOMO: این برنامه قابلیت‌های مشابهی با بقیه داره. شما می‌تونین نقشه ذهنی خودتون رو با بقیه به اشتراک بذارین یا حتی در وبسایت قرار بدین.
جمع‌بندی نقشه ذهنی برای دانش‌آموزان
در این مقاله به بررسی صفر تا صد نقشه ذهنی یا مایندمپ و روش رسم اون صحبت کردیم. استفاده از این روش برای خلاصه‌نویسی دروسی مانند زیست شناسی بسیار خیلی کاربردیه. به این ترتیب تمام اطلاعات خود را روی کاغذ پیاده کرده و ذهن بدون هر مدل دغدغه، اضافه میکنین.
استمرار در انجام این نقشه مهم‌ترین راه برای مشاهده نتیجه‌ست. اگر در این مسیر سوالی داشتین، مشاورین ما با شما همراه میشن. کافیه شماره خودتون رو در قسمت ارتباط با مشاورین پایین صفحه قرار بدین و منتظر تماس پرش باشین.
