چگونه کمیت و کیفیت مطالعه را متعادل کنیم؟

منظور از کیفیت و کمیت مطالعه چیه؟

افزایش کیفیت مطالعه همون مقدار بازدهی از درس خوندنتون توی بازه زمانی است که تعیین کردین. در واقع کیفیت مطالعه رو نمی‌تونیم به تنهایی تعریف کنیم و باید اون رو با قرارگیری در کنار کمیت مطالعه توضیح بدیم. کمیت مطالعه همون ساعت‌هایی‌ست که به درس خوندن اختصاص می‌دیم. کیفیت مطالعه مقدار بازدهی شما از مطالعه توی همین ساعت‌هاست که برای هر شخص متفاوته.

فرض کنین از دو گروه دانش‌آموز در مورد ساعت مطالعه روزانه اون‌ها سوال می‌پرسیم: گروه اول دانش‌آموزانی که توی کنکور به رتبه‌های برتر رسیدن؛ ولی گروه دوم کسانی هستن که اگه لیست رتبه‌های کنکور رو از آخر به اول بخونین شاید بتونن رتبه برتر باشن! نکته جالب اینجاست که ممکنه ساعت مطالعه روزانه برای هر دو گروه یکسان باشه!

مثلاً هر دو گروه روزی 8 تا 10 ساعت مطالعه درسی داشتن ولی این کجا و اون کجا! تنها تفاوتی که دلیل پیشرفت رتبه‌های برتر در مقابل این افراد میشه، همین کیفیت مطالعه‌ست. پس رعایت کردن کیفیت مطالعه، برنامه ریزی درسی در کنار حجم مناسبی از درس خوندن توی طول روز می‌تونه سرنوشت تحصیلی هر دانش‌آموز رو تغییر بده.

کیفیت یا کمیت مطالعه؟ کدوم مهم تره؟

 

 بین کیفیت و کمیت وابستگی زیادی وجود داره؛ کسی می‌تونه مطالعه مفید داشته باشه که در کنار کیفیت، کمیت صحیح برای مطالعه رو هم رعایت کنه و یا برعکس. اگه سه ساعت تمام کتاب رو توی دستتون گرفتین و فقط روخونی می‌کنین تا کتاب زودتر تموم بشه، یعنی زمان‍تون رو دارین هدر می‌دین! شما باید بتونین توی این سه ساعت کیفیت مطالعاتی رو هم رعایت کنین؛ به عبارت دیگه باید بعد از درس خوندن حرفی برای گفتن داشته باشین.

برعکس این مورد هم خیلی زیاد دیده میشه؛ یعنی هستن افرادی که برای مطالعه هر صفحه از کتاب ساعت‌ها زمان صرف می‌کنن و به کوچک‌ترین جزئیات هم اهمیت زیادی میدن! یعنی کمیت زمانی رو فدای کیفیت مطالعه می‌کنن. کسی که برای درس خوندن هدف‌گذاری کرده و باید توی بازه زمانی مشخصی به اون هدف برسه، نمی‌تونه از این روش‌ها برای رسیدن به نتیجه استفاده کنه.

لازمه که برای رسیدن به هدف، بین کمیت و کیفیت مطالعه تعادل و تناسب برقرار بشه.

کمیت مناسب برای مطالعه کردن چقدره؟

هر شخص با توجه به توانایی یادگیری و قدرت حافظه‌ای که داره، حجم خاصی از مطالب درسی رو در طول روز مطالعه می‌کنه؛ پس نمی‌تونیم یک مقدار مشخص رو به عنوان کمیت مناسب برای درس خوندن به دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور اعلام کنیم.

اما راهکارهایی برای تعیین کردن حجم مناسب درس خوندن و افزایش دادن اون وجود داره. مثلاً اگه یک برنامه‌ریزی درسی اصولی برای خودتون تنظیم کنین، به مرور زمان کمیت مطالعه شما افزایش پیدا می‌کنه. اما این افزایش کمیت باید همراه با افزایش کیفیت اتفاق بیفته.

چجوری کمیت مطالعه خودمون رو افزایش بدیم؟

همون‌طور که گفتیم اولین راه برای افزایش کمیت مطالعه، استفاده کردن از یک برنامه‌‎ریزی درسیه. پیاده‌سازی برنامه روی کاغذ به شما کمک می‌کنه که برنامه هر روز خودتون رو از قبل بدونین. با این کار لازم نیست صبح که از خواب بیدار می‌شین، تازه دنبال جواب سوال «امروز قراره چیکار کنم؟!» باشین.

دومین راه برای افزایش کمیت مطالعه اینه که زمان‌های تلف شده خودتون رو یادداشت کنین. یعنی مثلاً اگه بعد از حمام یک ساعت روی تخت دراز می‌کشین و بی هیچ دلیلی به سقف زل می‌زنین، حالا وقتش رسیده که این یک ساعت رو به یک ربع تبدیل کنین! اینجوری 45 دقیقه زمان خالی دارین که می‌تونه برای افزایش کمیت مطالعه شما مناسب باشه.

چرا باید کیفیت مطالعه رو بالا ببریم؟

یک خاطره مشترک بین تمام دانش‌آموزان وجود داره که اون هم مربوط به یکی دو ساعت قبل از شروع امتحانه. توی همین زمان کم اگه حتی هیچ مطالعه‌ای هم از قبل نداشته باشین، اونقدر باتمرکز و دقت درس می‌خونین که شاید خیلی بهتر از بقیه دانش‌آموزان از امتحان نمره بگیرین! این همون کیفیت بالای مطالعه‌ست که باید برای رسیدن به اون از راهکارهای مختلفی کمک بگیریم.

توی دوره آمادگی کنکور، مطالعه با کیفیت تاثیر زیادی روی قبولی شما داره؛ چون این روزها توی زمان نسبتاً کم باید حجم زیادی از درس‌ها رو مطالعه کنین و برای کنکور آماده بشین. کیفیت مطالعه زیاد باعث میشه که بتونین از زمانتون حداکثر استفاده رو ببرین و از رقیبان خودتون جلو بیفتین.

در واقع رعایت این قانون که حجم مناسبی از درس توی زمان منطقی مطالعه بشه، می‌تونه برنامه‌ریزی کنکور شما رو به هدفمندترین برنامه تبدیل کنه.

از روش‌های افزایش کیفیت مطالعه چیزی می‌دونین؟

خیلی از دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور بدون توجه به روش‌های اصولی و گرفتن مشاوره از دیگران، تصور می‌کنن که فقط با توجه به راهکارهایی که خودشون قبول دارن، می‌تونن به کیفیت بالایی از درس خوندن برسن. این که افزایش کیفیت مطالعه فقط توسط خود فرد اتفاق میوفته رو نمیشه انکار کرد ولی برای این کار هم باید یک سری اصول رو در نظر داشت تا بهترین نتیجه‌ها گرفته بشه.

از طرفی تفاوت خصوصیات هر فرد با فرد دیگه و هدف‌های متفاوت، باعث میشن روش‌های افزایش کیفیت مطالعه متنوعی ایجاد بشه. در ادامه مقاله راهکارها و اصولی که برای بهبود روش مطالعه و کیفیت اون موثرن رو با هم مرور می‌کنیم:

آشنایی با اصول اولیه افزایش کیفیت مطالعه

اینجا به شش مورد از مهم‌ترین روش‌های افزایش کیفیت مطالعه اشاره می‌کنیم و در مورد هر کدوم از اون‌ها جداگونه توضیحاتی می‌دیم. رعایت این اصول کار زیاد سختی نیست؛ فقط لازمه که به تاثیرگذاری اون‌ها اعتماد داشته باشین و توی طول مطالعه، اون‌ها رو در نظر بگیرین.

1. پیش مطالعه داشته باشین

قبل از اینکه مطالعه رو شروع کنین، نگاهی به سرفصل‌ها و عناوین مبحث بندازین. این موضوع باعث میشه که با آشنایی بیشتری مطالعه رو شروع کنین؛ ولی پیش مطالعه فقط به این اقدام محدود نمیشه. اگه بتونین روی بعضی از قسمت‌های خاص کتاب از جمله مقدمه‌های هر فصل یک مطالعه کلی داشته باشین، آشنایی بیشتری با مطالب پیدا می‌کنین.

همچنین طرح سوالاتی که از طریق مطالعه به اون‌ها پاسخ داده میشه هم نکته مهمیه. اساساً پیش مطالعه باعث میشه که شما یک آشنایی سطحی خوب از مطلب پیدا کنین و همین موضوع می‌تونه در میزان یادگیری شما موقع مطالعه تاثیر چشمگیری بذاره.

2. به تراکم توی مطالعه توجه کنین

این که بتونین در طول روز مثلاً 10 ساعت درس بخونین خیلی عالی به نظر می‌رسه؛ ولی این ده ساعت رو باید چطور استفاده کنین که تراکم مطالعه رو رعایت کرده باشین؟ این سوال رو با یک مثال پاسخ می‌دیم:

تصور کنین از دانش‌آموزی می‌پرسیم که چند ساعت توی روز مطالعه داره؟ اون میگه 6 ساعت، ولی این 6 ساعت از چه ساعتی شروع شده و توی چه ساعتی تموم شده؟ اگه از 10 صبح شروع بشه و تا 10 شب هم ادامه داشته باشه یعنی تراکم مطالعه اصلاً رعایت نشده.

به عبارت دیگه 12 ساعت زمان صرف شده تا 6 ساعت مطالعه اتفاق بیوفته؛ این همون تراکم مطالعاتی نامناسبه! برای این که کیفیت مطالعه خوبی داشته باشین باید بتونین این 6 ساعت رو توی بازه زمانی حدوداً 8-9 ساعته تموم کنین نه 12 ساعت!

لازمه که برای رعایت تراکم درس خوندن خودتون، جدی‌تر مطالعه کنین و حواستون به تلف شدن زمان باشه. یادتون باشه که مغز انسان دوست داره همه چیز رو سریع یاد بگیره؛ حالا اگه ما زمانی بیشتر از حد معقول برای درس خوندن در نظر بگیریم یا اصلاً هیچ زمانی برای مطالعه یک مبحث تعیین نکنیم، مسلماً مطالعه‌مون متراکم و باکیفیت نمیشه.

3. تنوع درسی بالایی داشته باشین

این که ده ساعت تمام فقط ریاضی بخونین و تست بزنین خیلی کلافه‌کننده‌ست! برای جلوگیری از خستگی ذهن و افزایش کیفیت مطالعه بهتره که در طول روز تنوع بین درس‌ها رو رعایت کنین. یعنی از بین درس‌های گروه عمومی و اختصاصی چند مورد رو برای مطالعه و تست انتخاب کنین؛ نه این که فقط روی یک درس خاص تمرکز کنین.

زمانی که شما به‌صورت مداوم یک نوع مبحث رو مطالعه می‌کنین، هم یادگیری‌تون کم میشه و هم کم‌کم نسبت به اون موضوع بی‌میل و دلزده می‌شین. مطالعه روزانه رو با درس‌های آسون و مورد علاقه خودتون شروع کنین تا انرژی بیشتری برای ادامه روز داشته باشین. درس‌های اختصاصی رو پشت سر هم مطالعه نکنین تا ذهنتون زود خسته نشه.

4. خودتون رو ارزیابی کنین

توی هر کاری باید از خودتون توقع یک خروجی منطقی داشته باشین تا بتونین اون رو با کیفیت بهتری انجام بدین. فرض کنین فرآیند مطالعه هر فرد از یک ورودی و یک خروجی تشکیل میشه؛ به عبارت دیگه انرژی که برای درس خوندن صرف می‌کنین از بین نمیره و فقط از یک حالت به حالت دیگه تبدیل میشه.

اگه یک لامپ به ازای ولتاژ معینی از برق حجم مشخصی از نور رو به محیط اطرافش می‌تابونه، مغز شما هم به ازای مقدار مشخصی از درس خوندن می‌تونه نتیجه خاصی رو برای شما به همراه داشته باشه.

مثلاً نمره پرسش‌های کلاسی، افزایش درصد پاسخ‌های صحیح توی آزمون‌های آزمایشی، بالا رفتن تراز توی آزمون یا افزایش سرعت یادگیری می‌تونه از نتایجی باشه که با درس خوندن به اون‌ها می‌رسین.

اگه مطالعه درسی شما هیچ کدوم از این نتایج رو به همراه نداره، یعنی وقت و انرژی خودتون رو هدر دادین و باید روش مطالعه درسی خودتون رو تغییر بدین. پس عملکردتون رو ارزیابی کنین تا بتونین با استفاده از ساده‌ترین روش‌ها به بالاترین سطح از یادگیری برسین.

5. از وسواس مطالعاتی دست بردارین

افرادی که وسواس تمیزی دارن ممکنه یک لباس رو سه بار بشورن تا کاملاً تمیز بشه!! مشکلی شبیه این مسئله برای درس خوندن هم وجود داره. کسانی که وسواس مطالعاتی دارن برای مطالعه هر پاراگراف و هر صفحه از کتاب ساعت‌ها زمان صرف می‌کنن!

باید این رو بدونین که اگه این عادت بد رو کنار نذارین نمی‌تونین از زمانتون استفاده مفید داشته باشین. برای ترک وسواس مطالعه قبل از شروع به درس خوندن زمان مشخصی رو برای اون تعیین کنین؛ حالا باید خودتون را مجبور کنین که این حجم از درس را حتماً توی زمان مشخص شده تموم کنین.

یکی از اصلی‌ترین عواملی که باعث میشه دانش‌آموزان با وسواس مطالعه درگیر بشن، چند منبعی بودنه. اون‌ها فکر می‌کنن باید تمام کتاب‌های کمک درسی بازار رو زیر و رو کنن و خط به خط اون‌ها رو حفظ باشن تا درست درس بخونن؛ در صورتی که این تصور کاملاً اشتباهه!

درسته که برای رسیدن به نتایج عالی نیازه که از منابع کمک درسی استفاده کنین، اما می‌تونین با استفاده از یک منبع جامع و کامل جای خالی تمام نقطه ضعف‌های درسی خودتون رو پر کنین.

6. خلاصه نویسی و نکته برداری رو فراموش نکنین

طبیعیه که وقتی برای بار اول درسی رو مطالعه می‌کنین، زمان بیشتری برای فهم و یادگیری اون نیاز دارین؛ ولی توی دفعات بعدی هر بار زمان کمتری برای مطالعه احتیاج دارین. اگه از قسمت‌های مهم درس نکته‌برداری کنین و خلاصه‌ای از مطالعاتتون یادداشت کنین، دفعات بعدی هم زمان مطالعه کوتاه‌تر میشه، هم کیفیت مطالعه شما افزایش پیدا می‌کنه.

یادداشت‌برداری از نکات مهم درس باعث تثبیت بیشتر مطالب در ذهن شما می‌شه. برای خلاصه‌نویسی حتماً نیاز به نوشتن مطالب نیست؛ جداول، نمودارها و اشکال می‌تونن توی این زمینه خیلی کمک‌کننده باشن. توی بعضی قسمت‌ها هم شما می‌تونین با خط کشیدن زیر مطالب مهم، به ‎راحتی نکات بااهمیت رو موقع مرور و بازبینی مطالب پیدا کنین.

7. اعتماد به نفس خودتون رو بالا ببرین

حتی اگه با بالاترین سطح از کیفیت مطالعه درس خونده باشین، بدون اعتماد به نفس و با استرس زیاد نمی‌تونین توی آزمون‌ها موفق بشین. باید به توانایی‌ها و استعداد خودتون و اینکه می‌تونین مطالعه‌ای مفید با بالاترین سطح یادگیری رو پشت سر بذارین، ایمان کامل داشته باشین.

اگه توانایی‌های خودتون رو کم و ناکافی تصور کنین، میزان یادگیری شما کاهش پیدا می‌کنه. چون توی این حالت شما پتانسیل کافی برای درک مطلب رو ندارین.

به خاطر داشته باشین که بین اعتماد به نفس و مطالعه خوب رابطه مستقیم وجود داره. نباید با دیدن یکی دو سوال سخت توی آزمون، سریع خودتون رو ببازین و ناامید بشین.

از طرف دیگه وقتی به اندازه کافی مطالعه کردین و سوال‌ها برای شما غریبه نیستن، ناخودآگاه یکی یکی جواب همه سوالات رو پیدا می‌کنین و اعتماد به نفستون هم بالا میره. به توانایی‌های خودتون ایمان داشته باشین تا افزایش کیفیت مطالعه رو به چشم ببینین.

چه عواملی مانع افزایش کمیت و کیفیت مطالعه میشن؟

چند تا موضوع هست که می‌تونه جلوی پیشرفت شما رو بگیره و ما در ادامه براتون در موردشون توضیح دادیم. اگه این موضوعات رو رعایت کنین، می‌تونین بهتر از قبل درس بخونین و نتیجه‌ بهتری هم بگیرین.

آفت‌های مطالعاتی

تعداد زیادی از دانش‌آموزان با وجود زمان زیادی که برای درس خوندن صرف می‌کنن، نمی‌تونن به نتیجه لازم و کافی از تلاش‌های خودشون برسن. شناسایی عواملی که مانع پیشرفت این افراد میشه، یکی از اولین قدم‌هاییه که برای رسیدن به موفقیت توی هر پایه تحصیلی باید برداشته بشه.

اگه به عنوان یک دانش‌آموز کیفیت مطالعه پایینی دارین، یعنی با آفت‌های مطالعاتی دست و پنجه نرم می‌کنین. اما منظور از آفت مطالعاتی چیه؟ مثل آفت‌هایی که به جون یک مزرعه می‌افتن و نتیجه چند ماه کار کردن یک کشاورز رو نابود می‌کنن، آفت‌های مطالعاتی هم می‌تونن نتیجه چندین ساعت درس خوندن شما رو از بین ببرن.

به‌ طور مثال عواملی مثل عدم تمرکز برای درس خوندن، کندخوانی، استرس و اضطراب، عدم آگاهی از روش‌های صحیح مطالعه، عدم آگاهی از تکنیک‌های تست‌زنی و از همه مهم‌تر مطالعه غیرفعال می‌تونن از آفت‌های مطالعاتی باشن.

روخونی کردن به تنهایی

روخونی کردن از یک درس می‌تونه ساده‌ترین مثال برای مطالعه غیرفعال باشه. شاید یک درس رو چندین ساعت روخوانی کنین و بعدش همین که کتاب درسی رو بستین همه چیز از ذهنتون محو بشه! ولی کافیه به جای چند بار روخوانی، یک بار مطلبی که مطالعه کردین رو برای شخص دیگه‌ای توضیح بدین.

این کار می‌تونه تسلط شما رو روی مباحثی که مطالعه کردین به طرز چشمگیری افزایش بده. این کوچکترین مثالی بود که به منظور اجرای یک مطالعه فعال برای شما توضیح دادیم. راهکارهای زیادی برای این موضوع هست که با کمک مشاوران تحصیلی می‌تونین اون‌ها رو با توجه به توانایی‌های خودتون کشف و اجرا کنین.

بهترین و ساده‌ترین راه برای شناسایی آفت‌های مطالعاتی کمک گرفتن از یک مشاور تحصیلیه. با کمک تجربه مشاوران تحصیلی به سادگی این آفت‌ها رو شناسایی می‌کنین و راهکارهایی برای از بین بردن اون‌ها اجرا می‌کنین. توی قدم بعدی باید جای آفت‌های مطالعاتی رو با عادت‌های مفید برای درس خوندن پر کنین.

جمع‌بندی 

اینکه شما توی روز چقدر و به چه روشی مطالعه می‌کنین، موضوع مهمیه. اما اگه موقع مطالعه، یادگیری توی سطح پایینی باشه، دیگه تعداد ساعت مطالعه اهمیتی نداره. باید سعی کنین توی کیمیت و کیفیت مطالعه خودتون تعادل ایجاد کنین که شما رو به هدفتون نزدیک‌تر کنه.

روش‌های افزایش کیفیت مطالعه که بالا گفتیم، برای افزایش کیفیت مطالعه به شما کمک می‌کنن. این روش‌ها میزان یادگیری شما رو هم تا حدود زیادی بالا می‌برن. با اجرای این روش‌ها درس خوندنتون را مفیدتر از همیشه انجام میدین.