حتماً برای شما هم پیش اومده که ساعت‌ها از وقت‌تون رو برای مطالعه یک درس گذاشتین ولی نتونستین به نتیجه‌ای که انتظارش رو داشتین برسین! برای خیلی از دانش‌آموزان درس خوندن مثل یک شکنجه‌ست و اصلاً نمی‌تونن روی مباحث درسی تمرکز کنن.
درس خوندن هم مثل خیلی از کارهای دیگه راه و روش‌های خاص خودش رو داره. برای ایجاد علاقه به درس خوندن و رسیدن به نمرات خوب باید بدونین که کدوم یکی از روش‌های مطالعه درسی برای شما مفیده.
بهتره که روش‌های مطالعه درسی رو به خوبی یاد بگیرین و سعی کنین با برنامه پیش برین.
مطالعه درسی اصولی باعث میشه توی کوتاه‌ترین زمان ممکن، مطالب درسی رو با بالاترین کیفیت یاد بگیرین. نکته مهم اینه که با استفاده از روش‌های مطالعه درسی، مطالب و مفاهیم کتاب درسی رو حفظ نمی‌کنین، بلکه یاد می‌گیرین. پس با یک تیر دو نشون بزنین: هم از هدر رفتن وقت جلوگیری کنین و هم کیفیت مطالعه خودتون رو بالا ببرین.
عناوین مهمی که در این مقاله می‌خوانیم :
چجوری یک مطالعه درسی مفید داشته باشیم؟
لازمه که برای درس خوندن مفید و با کیفیت، اون رو به یکی از کارهای روزمره و عادت‌های همیشگی توی زندگی روزانه خودتون تبدیل کنین، پس برای دونستن بهترین روش‌های مطالعه درسی، با ما باشین؛ البته نه این که برنامه روزهای تعطیل خودتون رو بهم بریزین و فقط به فکر درس خوندن و تمرین حل کردن باشین! تفریح به جای خودش و درس خوندن هم به جای خودش. مطالعه روزانه با حجم کم خیلی بهتر و تاثیرگذارتر از مطالعه فشرده شب امتحانیه.
این رو هم توی ذهن‌تون داشته باشین که باید از قبل، مناسب‌ترین روش مطالعه رو با توجه به نوع درس خوندن و هدف‌تون از این کار رو پیدا کرده باشین.
مثلاً بعضی از دانش‌آموزان عادت دارن موقع درس خوندن با خلاصه نویسی کردن مطالب، اون‌ها رو توی ذهن خودشون داشته باشن. از طرفی یک گروه دیگه از اون‌ها، درس‌ها رو بلند بلند مطالعه می‌کنن یا موقع درس خوندن راه میرن.
هر کدوم از این افراد راه و روش خاص درس خوندن رو برای خودشون پیدا کردن و همین باعث شده که بتونن مطالعه مفید داشته باشن.
دریافت مشاوره تحصیلی رایگان +
برنامه درسی
توی درس خوندن مشکل داری و به دنبال یک برنامه درسی حرفه‌ای شخصی‌سازی شده هستی؟ مشاورین ما، بهترین راهکار رو برای تو دارن!
فرصت رو از دست نده و برای دریافت یک جلسه
مشاوره رایگان،
شماره تماست رو وارد کن!
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باعث ایجاد مطالعه درسی مفید میشه، اینه که همه چیز رو نذارین برای شب امتحان! درس خوندن شب امتحانی فقط استفاده از حافظه کوتاه مدته و چیزی رو توی ذهن شما موندگار نمی‌کنه. برای پیدا کردن یکی از روش‌های مطالعه درسی مفید باید نکاتی رو توی ذهن‌تون داشته باشین که توی لیست زیر برای شما آوردیم:
تعیین اهداف منطقی
قبل از اینکه دنبال مطالعه مفید باشین باید بدونین که اصلاً هدف‌تون از مطالعه کردن چیه؟ کتاب‌های درسی ماهیت و موضوعات مختلفی دارن؛ این کتاب‌ها می‌تونن مفهومی، محاسباتی و یا حفظی باشن.
برای هر کدوم از این کتاب‌ها روشی خاص و زمانی مشخص برای مطالعه نیازه. یعنی اگه با دو ساعت درس خوندن یک فصل از کتاب ادبیات فارسی رو تموم کردین، به این معنا نیستش که توی همین بازه زمانی فصلی از کتاب حسابان رو هم مطالعه می‌کنین.
تهیه لیستی از موضوعاتی که باید مطالعه کنیم
برای این که بتونین مطالعه مفید داشته باشین باید از قبل بدونین که دنبال مطالعه چه موضوعاتی هستین. در واقع داشتن یک برنامه‌ریزی درسی به شما کمک می‌کنه که برای مطالعه تمام کتاب‌های درسی آماده باشین. اگه یکی از داوطلبان کنکورین حتماً دنبال راهی برای مطالعه مفید بگردین.
مشخص کردن منابع دروسی که قصد مطالعه داریم
برای مطالعه هر درس ممکنه به جز کتاب درسی به کتاب‌های کمک آموزشی هم نیاز داشته باشین. مشخص کردن کتاب‌ها و منابعی که برای مطالعه نیاز دارین، درس خوندن رو برای شما خیلی ساده‌تر می‌کنه. منابع درسی به جز کتاب‌های کمک آموزشی می‌تونه ویدیوهای آموزشی هم باشه.
بسته‌های آموزشی پرش هر دو این موارد رو دارن و یکی از بهترین منابع برای مطالعه درسی توی هر پایه تحصیلی به شمار میرن.
دی‌وی‌دی‌های آموزشی پرش با کمک بهترین اساتید و جدیدترین روش‌های تدریس پر شدن. دیدن فیلم‌های آموزشی در کنار حل تمرینات کتاب کمک درسی باعث درک عمیق مطالب درسی برای دانش‌آموز میشه.
در نظر گرفتن محیط مناسب برای مطالعه درسی
اکثر دانش‌آموزان دوست دارن گوشه دنج اتاق خواب خودشون رو برای درس خوندن انتخاب کنن. اما گروهی دیگه محیط ساکت کتابخانه رو جای بهتری برای مطالعه می‌دونن. هر کسی با توجه به روش‌های درس خوندن مناسب خودش، به دنبال محیطی خاص برای مطالعه می‌گرده.
یادداشت‌برداری موقع مطالعه
نوشتن مبحثی که مطالعه کردین باعث تثبیت اون توی ذهن شما میشه؛ اما نه به این معنی که تمام مطالب رو واو به واو یادداشت‌برداری کنین! یادداشت کردن به روش کورنل یکی از معروف‌ترین روش‌های یادداشت‌برداری توی دنیاست که می‌تونه برای درس خوندن هم بسیار موثر باشه. این روش ۵ مرحله داره:
ضبط کردن:
توی قدم اول باید اون درس رو بخونین؛ بعدش هر چیزی که خوندین رو یادداشت برداری کنین.
سوال:
حالا باید از یادداشت‌های خودتون سوال طراحی کنین و سوال‌ها رو هم روی کاغذ بنویسین.
از حفظ گفتن:
توی این مرحله باید نوشته‌های خودتون رو بپوشونین و طبق چیزی که توی ذهن خودتون دارین به سوال‌ها جواب بدین. دقت کنین که فقط اجازه دارین سوال‌ها رو ببینین.
بازتاب:
دوباره همه مراحلی که انجام دادین رو سریع‌تر از قبل تکرار کنین تا توی حافظه شما ثبت بشه.
مرور:
سعی کنین توی هفته چند بار مطالبی که یادداشت کردین رو مرور کنین تا کم کم توی حافظه شما موندگار بشه.
خلاصه‌نویسی مباحث درسی
خلاصه‌نویسی کردن هم یکی از روش‌های مطالعه درسیه که می‌تونه برای درس خوندن با کیفیت موثر باشه. تفاوت یادداشت‌برداری با خلاصه‌نویسی اینه که یادداشت‌برداری رو موقع درس خوندن انجام می‌دین ولی خلاصه‌نویسی رو بعد از اینکه همه مطالب مطالعه شد، اجرا می‌کنین. این مطالب خلاصه شده باید تمام نکات مهم مبحث درسی رو داشته باشه.
هر شخص با توجه به برنامه درسی و توانایی‌های فردی خودش توی ساعاتی از روز یادگیری بیشتری داره. ممکنه این ساعت برای شما از ۹ صبح تا ۱۲ ظهر باشه و برای یکی دیگه بیشتر توی ساعات بعدازظهر باشه. پس برای اینکه مطالعه مفید داشته باشین، این بازه زمانی خاص رو برای درس خوندن انتخاب کنین.
مطالعه توی فواصل زمانی کوتاه
همونطور که گفتیم اگه یک مطلب رو ۶ بار، اما هر بار ۵ دقیقه مطالعه کنین، میزان یادگیری شما بیشتر از زمانیه که همون مطلب رو ۶ بار اما توی یک روز خوندین. تکرار و تمرین یک مبحث درسی توی بازه‌های زمانی کوتاه ولی طی روزهای مختلف، باعث یادگیری عمیق اون‌ها میشه.
مرور دروس توی همون روز تا حد امکان
بعد از اینکه مباحث برنامه درسی امروزتون رو مطالعه کردین، چند ساعتی کتاب رو بذارین کنار و سراغ کارهای دیگه خودتون برین. بعد از گذشت چند ساعت برای مرور درس‌ها دوباره مطالعه رو شروع کنین این کار به یادگیری بهتر شما کمک زیادی می‌کنه. خیال‌تون راحت باشه که با این کار سر جلسه امتحان همه چیز خیلی خوب یادتون میاد.
از ناامیدی دوری کنین
نه تنها توی درس خوندن، حتی برای هر کار دیگه‌ای هم ناامیدی مثل یک مار سمیه که کم کم طعمه‌اش رو می‌بلعه! برای دور شدن از ناامیدی باید توجه خودتون رو به هدف‌تون متمرکز کنین و از مقایسه کردن خودتون با دیگران خودداری کنین.
یک‌سره درس خوندن، هم شما رو از درس و مدرسه دل‌زده می‌کنه و هم باعث خستگی و خواب‌آلودگی میشه. بین مطالعه درس‌های مختلف حدود نیم ساعت زمان برای استراحت کردن بذارین تا سرحال و با انرژی درس بخونین.
روش‌های مطالعه
برای پیدا کردن روش مطالعه مناسب خودتون باید روش‌های مختلف رو امتحان کنین. به طور کلی، آشنایی با بهترین روش‌های درس خوندن از جمله موضوعاتیه که می‌تونه به پیشرفت تحصیلی شما کمک کنه. آزمون و خطا بین روش‌های درس خوندن به شما کمک می‌کنه که بهترین روش مخصوص خودتان رو پیدا کنین. این‌ها دو مورد از کاربردی‌ترین روش‌های مطالعه درسین که به تقویت درک مطلب کمک می‌کنن: اِس‌کیو۳آر (SQ3R) و اُکِی۴آر (OK4R).
روش اِس‌کیو۳آر (SQ3R)
یکی از مفیدترین و معروف‌ترین روش‌های مطالعه توی تمام جهان روش SQ3R است که از سال 1941 طراحی شده. فرانسیس رابینسون (Francis Robinson) این روش رو برای بهتر شدن روند یادگیری کارآموزان ارتش استفاده کرده بود؛ ولی بعدها همه مردم از اون استفاده کردن.
بر اساس روش SQ3R برای مطالعه هر مطلبی باید اول یک کاغذ و قلم بردارین و بعد سراغ خوندن و اجرای مراحل زیر برین:
پیش‌خوانی (Survey)
سؤال سازی (Question)
خواندن (Read)
بازگویی و تعریف (Recite)
مرور (Review)
این روش یک روش درک مطلبه که به خاطر پنج مرحله‌ای بودن اون به این شکل نامگذاری شده: نظرسنجی، پرسش، خواندن، بازخوانی و مرور. اطلاعاتی که از خوندن به دست میارین مهمه. اگه فقط مطالعه کنین بدون اینکه چیزی یاد بگیرین، زمان زیادی رو تلف کردین.
کلمه SQ3R از کنار هم قرار دادن حروف اول این پنج جزء تشکیل شده. حالا هر کدوم از این اجزا رو جدا جدا، بررسی می‌کنیم:
پیش‌خوانی، بررسی و تحقیق (Survey)
قبل از اینکه شروع به خوندن خط به خط کتاب مورد نظرتون کنین، یک پیش‌خوانی کلی از روی کتاب داشته باشین. کافیه یک نگاه کلی و گذرا به متن بندازین تا از نکات مهم اون با خبر بشین. حتی تمرین‌های آخر درس رو هم مرور کنین تا بدونین چه بخش‌هایی مهم‌تر از بقیه‌ست. خوندن پاراگراف اول و آخر هم می‌تونه به شما کمک کنه.دانش آموزان باید به طور دقیق به سرفصل‌ها، زیرعنوان‌ها، تصاویر و گرافیک‌ها و عنوان فصل‌ها توجه کنن، محتوای متن رو مطالعه کنن و مطالب رو ارزیابی کنن.
سؤال سازی، ایجاد پرسش یا طرح سوال (Question)
زمانی که دارین پیش‌خوانی می‌کنین، باید درباره زیرعنوان‌ها از خودتون سوال بپرسین. مثلاً این که از این موضوع چی می‌دونم؟ یا استاد موقع تدریس درباره این موضوع چی گفته بود؟
توی این مرحله باید هر عنوان رو بخونین و از اون‌ها سوال بسازین. به عنوان مثال، عنوان فصل 2 ممکنه اینجوری به نظر برسه: “قانون گرانش جهانی” و وظیفه دانش آموزان اینه که مجموعه‌ای از سوالات رو طرح کنن، مثل: “قانون چجوری به نظر می‌رسه؟ کی اون رو کشف کرد؟ من چی کار می‌کنم؟ از کجا می‌تونم با این قانون روبرو بشم؟” و غیره. وجود تعیین هدف برای مطالعه هدف باعث علاقه به خوندن عمیق‌تر متن میشه.
خوندن متن کتاب درسی (Read)
حالا وقتش رسیده که متن رو کامل و دقیق بخونین. زمان مطالعه سوالاتی که از خودتون پرسیده بودین رو توی ذهن‌تون بیارین و دنبال جواب اون‌ها باشین. توی این مرحله بهتره که دور نکات مهم رو خط بکشین یا با ماژیک اون‌ها رو پررنگ‌تر از بقیه مطالب کنین. با این کار زمان مرور کردن، این مطالب مهم‌تر، بیشتر از بقیه قسمت‌ها توی چشم میان و بهشون توجه میشه.
بعد از اینکه به سوالاتی که توی ذهن خودتون دارین پاسخ دادین، برای تایید اون چیزی که توی ذهن دارین لازمه متن درس رو به خوبی مطالعه کنین. توی این زمان می‌تونین یادداشت برداری کنین و یا خلاصه‌نویسی‌های قبلی خودتون رو مرور کنین.
بازگویی و تعریف یا بازخوانی (Recite)
برای موندگار شدن مطالبی که مطالعه کردین، باید اون‌ها رو از حفظ تکرار کنین. می‌تونین این کار رو با بازگو کردن یا نوشتن روی کاغذ (خلاصه‌نویسی) انجام بدین. البته انجام دادن هر دوی این کارها، مطالب درسی رو بهتر توی ذهن‌تون تثبیت می‌کنه.
دانش‌آموزان توی این مرحله کتاب درسی و یادداشت‌های خودشون رو می‌بندن و هر چیزی رو که یادشون میاد توضیح میدن. با این کار اون‌ها حافظه خودشون رو تقویت می‌کنن و سعی می‌کنن تمام نکات کتاب درسی رو توی ذهن‌شون ثبت کنن. هدف توی این مرحله اینه که مطالب درسی به قدری توی حافظه شما تثبیت بشه که هر زمان سوالی در مورد مطالبی که خوندین براتون پیش اومد بتونین خیلی راحت به اون جواب بدین.
مرور (Review)
حالا باید تمام سوال و جواب‌هایی که مطرح شده، یک بار دیگه بخونین. یک نگاه کلی 5 دقیقه‌ای هم به مطالب کتاب بندازین تا همه چیز کامل توی ذهن شما بمونه. البته برای مطالبی که به نظرتون سخت‌تره بیشتر وقت بذارین. سعی کنین هر چند روز یک بار این مطالعه 5 دقیقه‌ای رو تکرار کنین.
توی این مرحله، دانش‌آموزان کتاب‌های درسی خودشون رو دوباره مرور و بررسی می‌کنن تا ببینن که چقدر از مطالب رو بلدن، توی چه مباحثی ضعف دارن و کدوم درس‌ها رو از همه بیشتر توی ذهن‌شون دارن. اگه نیاز بود می‌تونین هر مرحله رو چند بار تکرار کنین؛ تا اونجایی که تمام مباحث رو به خوبی یاد بگیرین. وظیفه معلم، کمک به دانش‌آموزان برای انتقال دانش به حافظه بلند مدت از طریق تکرار منظم آموخته‌هاشونه.
می‌دونستین که…؟
اگه یک مطلب رو 6 بار اما هر بار 5 دقیقه مطالعه کنین، درصد یادگیری شما خیلی بیشتر از زمانی میشه که 6 بار کامل توی یک روز اون رو بخونین.
روش اُکِی۴آر (OK4R)
یکی دیگه از معروف‌ترین روش‌های مطالعه درسی، روش اُکِی۴آر (OK4R) است که دکتر والتِر پاوک (Dr. Walter Pauk)، اون رو طراحی کرده. دکتر پاوک زمانی به فکر این راه و روش افتاد که تعداد زیادی از دانش‌آموزانش نتونستن نمره قبولی بگیرن! برای اجرای روش OK4R هم باید 6 مرحله رو پشت سر بذارین:
بررسی اجمالی:
توی اولین قدم باید یک دید کلی از مطالب درسی پیدا کنین. برای این کار یک نگاه کلی به مقدمه، فهرست مطالب، تیترها و خلاصه درس بندازین.
ردیابی مفاهیم کلیدی:
حالا باید کمی جزئی‌تر از مرحله قبل مطالب درسی رو بخونین؛ اما این بار هم باید بدونین که لازم نیست همه متن رو دقیق بخونین. هدف از این مرحله پیدا کردن نکات کلیدی متنه که معمولاً به صورت بولد نوشته میشه یا خطی زیر اون‌ها کشیده شده. یادتون باشه تصاویر، جدول‌ها و نمودارها رو هم خوب نگاه کنین.
مطالعه کامل متن:
حالا نوبت این رسیده که کل مطلب درسی رو با دقت بخونین. با کمک دو مرحله قبلی اجرای این مرحله با سرعت و کیفیت بیشتری انجام میشه.
یادآوری نکات:
بعد از پایان مطالعه، کتاب رو ببندین و سعی کنین نکاتی که از نظر شما مهم‌تر بوده رو یادتون بیاد. می‌تونین با یادداشت کردن این نکات رو بهتر از همیشه توی ذهن‌تون نگه دارین.
بازبینی:
یک بار همه مراحلی که تا اینجا انجام دادین رو به طور کلی مرور کنین تا چیزهایی که یاد گرفتین به خوبی توی ذهن‌تون حک بشن.
مرور مطالب:
چند ساعتی درس و کتاب رو بذارین کنار. بعد از استراحت کردن دوباره سراغ کتاب‌تون بیایین و مطالب مهم و یادداشت‌های خودتون رو مرور کنین تا از کیفیت مطالعه درسی خودتون مطمئن بشین.
روش‌های مطالعه درسی، موضوعیه که ما توی این مقاله به صورت کامل بررسی کردیم؛ به طور کلی، بین افراد مختلف هدف‌ها از درس خوندن متفاوته؛ به همین دلیل هم روش‌های مطالعه درسی مختلفی توی دنیا وجود داره.
فرقی نمی‌کنه که از چه روشی برای درس خوندن استفاده می‌کنین؛ مهم اینه که کیفیت کار شما بالا باشه تا زمانی که برای درس خوندن می‌ذارین هدر نره.
پس دنبال پیدا کردن بهترین روش‌های درس خوندن مناسب خودتون باشین و خودتون رو با بقیه مقایسه نکنین. با رعایت نکاتی که توی این مقاله گفته شده، قطعاً می‌تونین کیفیت مطالعه خودتون رو تا مقدار زیادی افزایش بدین.
برای خوندن دروس حفظی استفاده از جعبه لایتنر، خلاصه نویسی با استفاده از خودکارها و یا ماژیک‌های رنگی و… می تونه کمک زیادی به شما برای درک بهتر مطالب درسی کنه.
